Liberal Öğreti

Liberal doktrin : Toplumsal değişim süreci. Fransız liberalizmi, feodalizmi çağrıştırıyor. Liberalizm merkantalist düşünceye karşı ortaya çıkmış. Merkantalist düşüneceye karşı ortaya çıkmış.
Merkantalist düşünce, bırakınız yapsınlar felsefesiyle yola çıkmış ama sonradan müdahaleci duruma gelmiştir. Liberalizm bu yüzden merkantalizme karşı ortaya çıkmıştır. Liberal felsefe politikalarının içine devleti almamaya çalışıyorlar.
Devletten korkuyorlar. Devlet yok ! (çünkü devlet, özgürlükleri kısıtlar, örneğin, en temel özgürlük olan yaşama özgürlüğünü kısıtlar-askerleri savaşa gönderme-)
Liberalizm, gücün sınırlandırılması ve yoğunlaşmasına karşıdır. Güç bir kimsenin elinde yoğunlaşıyorsa bu liberalizm değildir.
Liberal doktrinde devlet olmayacak mı? Özgürlük ve bireysellik devletin küçüldüğü bir yapıdır. Görünmez el felsefesi…
Klasik liberalizm Avrupanın dini yapı figürüne karşı. Avrupanın mutlakiyetçi yapısına karşı olan ekonomik ve politik bir yapıdır.
Pozitivizmler, dinsizdirler. Mitoloji, felsefe, din, ahlak yok. Sadece bilgi var.
Katolik düşüncede bu dünya yok, öbür dünya var. Bu dünya önemli değildir.Yaşamanın nedeni öbür dünyada rahat etmektir.
Protestanlık, kapitalizmin ruhudur. Sanayi devrimi bunun altında yatar. Katolik düşüncesinde aforoz edilen bir kişi, Protestanlık için yeniden dünyaya gelmiş bir insan anlamına geliyor.
Liberal iktisatta devlet yerini bireye bırakıyor. Birey her şeyin üstündedir. Klasik liberalizm; Protestan mezhebinin Katolik mezhebinin karşısında olmasıdır. Bir karşıtı olarak ortaya çıkmıştır. Klasik liberalizmi etkileyen ikinci faktör; rasyonalizmdir. Rasyonalizmin, bir tarafında akılcılık, bir tarafında amprizm (deneysellik) var. İnsan gördüklerini deneyler. Gözle görülen şeylere inanma. Amprik olan matematiksel olan kısmıdır. Rasyonel felsefede gözle görülmeyene inanılmaz (tanrı, duygu..vb.).
Tümevarım yanlıştır; insanlar deneyler yaparken duygularını da göz önüne alırlar. Bu yüzden yanlıştır. Bilim adamı pür olmalıdır.
Liberal doktrinde; Protestanlık düşüncesiyle bütün bireylerin tanrı katında eşit olduğunu kabul ediyor. Öbür dünyada tüm insanlar tanrı katında eşitse, bu dünyada da insanlar hukuki anlamda eşittir. Ekonomik hak ve özgürlükler eşittir. Yaşama hakkı, özgür olma hakkı, sözleşme yapma hakkı, mülkiyet hakkı insanların hukuk karşısında eşit olmasından ortaya çıkmıştır.
İnsan, maddecidir, deterministtir, laiktir.
Liberal İktisatın felsefesini oluşturan iki temel unsur vardır. Bu bize liberal bireyi de açıklar.
1. Doğal hukuk birey çerçevesinde doğmuş birey
2. Yaratılışı gereği faydacı, felsefeyle yoğrulmuş birey
Doğal hukuk, pozitif hukuk. Doğanın hukuku insanın hukuku olmalıdır. Hukukun içinde insan hukuku var. Hukukun sağlayacağı adaleti de doğal hukuk sağlıyor. Hukuk bu anlamda pozitif hukuktur. Doğal düzen; kendiliğinden doğan bir düzen (görünmez el). Doğanın düzeni. Doğal düzen ekonomisi.
Doğal düzen, tabi düzen----piyasa ekonomisi---fiyat ekonomisi

Akılcı İdeal Düzenin Temsilcileri kimlerdir?

Kant : Akılcı rasyonalizmin en önemli temsilcilerindendir. Tabii hukuk vardır. Doğanın hukuku, doğanın tüm her şeyinin eşit olmasıdır. Hukukun eşitliği…
Kişinin mülkiyet hakları olmalıdır, bu olmadan doğal düzen olamaz. Birey özgürlüğü, özgürlük hakkıdır. İktisadi alemde bireyi var kılan, mülkiyet edinme hakkıdır.

John Locke : Liberalizmin babası. Özgürlüğün içinde yaşama hakkı vardır. Liberalizmde devlet korkulan bir şeydir. Yaşama hakkı, bireyin özgür yaşama hakkıdır. Mülkiyet hakkı, mülk edinme, satma, kiralama, kullanma tasarrufudur. Serbest piyasa ekonomisi, yaşama hakkı, mülkiyet hakkı, sözleşme hakkı olmadan işlemez.
Ekonomik insan doğasına yatkın piyasa, piyasa ekonomisidir. ekonomik faaliyetlerin özünde mülk edinme hakkı vardır.
John Locke: “davranışların itici gücü kişisel çıkar”dadır diyerek bütün felsefesini özetler.-gülten kazgan-

Sir William Petty : İktisat bilimi pozitif bilimler gibidir ve deneyseldir. Neden? Çünkü adalet kavramından korkuyorlar. Dolayısıyla amprik ve rasyoneldir. İktisat bilmi gözleme dayanır dolayısıyla matematikseldir. Dış ticaret ve paranın, bir ülkenin zenginliğine ancak sanayi geliştirildiği ölçüde faydalı olabileceğini söylüyordu.
Newton’nun deneysellğinden , descarts’ın mantıksal ve içsel tutarlı gözlemciliğinden etkilenmiştir.

Not : Marx, iktisat teorisi içinde klasik iktisadın araçlarını(emek-değer teorisi) kullanır.

R. Cantillon : Ekonomi bilimini açıkalyan bir taslak olmalıdır. Arz ve talep mekanizması yapı taşarlıdır. Emek-değer teorisiyle ölçümlendirilir. Modern mikro ekonomiyi temsil eder.

David Hume : üç temel üretim yasası vardır, liberal piyasada gerekli olan;
· özel mülkiyetin varlığı ve istikrarı
· özel mülkiyetin serbestçe el değiştirmesi
· sözleşme özgürlüğü ve haklarının olmasıdır. Analizlerini sanayi üzerine yapıyor

not : seher yaşar'ın sevinç orhan'ın dersi EDT de tuttuğu not'dur